Pozycje percepcyjne
„Spójrz na tę sytuację z innego punktu widzenia”- jak często słyszysz takie zdanie? Teraz wreszcie masz okazję poznać, co dosłownie znaczy patrzenie na świat z innych perspektyw. Poznaj pozycje percepcyjne, jedno ze skuteczniejszych narzędzi NLP w relacjach z innymi ludźmi.
Dzięki niemu będziesz mógł wcielić się w różne punkty widzenia, otrzymując klucz do rozwiązywania konfliktów. Zyskasz zupełnie nowe zasoby, kreatywnie radząc sobie z problemami oraz wychodząc poza schemat tylko swojej perspektywy. Zdobędziesz nowe spojrzenie na każdą sytuację w Twoim życiu.
Czy kłóciłeś się kiedyś z jakąś bliską Ci osobą tak całkowicie skupiony na swoim punkcie widzenia, że nie zauważałeś tego co ona chce Ci przekazać? Większość konfliktów wynika z braku umiejętności do wcielania się w rolę innej osoby. Ludzie zbyt często przywiązują się do jednego, ograniczonego sposobu patrzenia na rzeczywistość, przez co często powstają między nimi konflikty.
Czas na zmianę perspektywy…
Koncepcja pozycji percepcyjnych została zapoczątkowana przez Virginię Satir, terapeutkę rodzin. Proponowała ona swoim pacjentom patrzenie na ich problemy z punktów widzenia innych członków rodziny. Okazało się, że zmiana punktu widzenia otwierała tym ludziom dostęp do zupełnie innych informacji na temat konfliktów czy problemów w ich życiu. Co więcej, często po takim spojrzeniu konflikt po prostu znikał, a członkowie rodziny przepraszali się za swoje egoistyczne zachowania.
Samo spojrzenie z innej perspektywy daje Ci dostęp do innych, nowych zasobów. Będąc uwięziony tylko i wyłącznie w swoim punkcie widzenia tracisz bardzo wiele ważnych informacji i jesteś skłonny walczyć o swoje zdanie nie zdając sobie sprawy z tego, że tak naprawdę ta druga osoba też może mieć rację.
Joseph O’Connor pisze, że „Obserwacja z jednego punktu widzenia odbywa się w jednej, wąskiej perspektywie, która jest prawdziwa, gdy patrzy się na rzecz pod określonym kątem, lecz nie daje całościowego obrazu. Widzimy tylko wycinek rzeczywistości, a nam potrzeba i świadomości szczegółu, i powiększenia, i wglądu w całą głębię zagadnienia”
Patrzenie tylko ze swojej perspektywy można porównać do patrzenia przez okno w swoim pokoju. Wiecznie w nim przebywając przez okno zobaczysz zawsze ten sam wycinek rzeczywistości. Zrób sobie natomiast wycieczkę do innego pokoju, a w oknie zobaczysz zupełnie inny świat!
Trzy punkty widzenia
NLP rozróżnia trzy podstawowe pozycje percepcyjne. Umiejętność poruszania się między nimi da Ci wielką elastyczność i dostęp do zupełnie nowych możliwości. Będziesz wstanie lepiej rozwiązywać konflikty (jeśli w ogóle będą powstawać), myśleć dużo bardziej kreatywnie, efektywniej uczyć się ze swoich błędów popełnianych w przeszłości, a także szybciej uczyć się nowych zachowań.
Pierwsza pozycja percepcyjna to spojrzenie z punktu widzenia „Ja”. Czyli Twoja własna, wygodna perspektywa. Z tego miejsca jesteś wstanie dostrzec to co jest ważne dla Ciebie osobiście. Gdy przypominasz sobie sytuację ze swojego życia, będąc w tej pozycji percepcyjnej widzisz je w asocjacji, czyli z perspektywy swoich oczu. Kierujesz się własnymi potrzebami, obserwujesz świat przez pryzmat swoich przekonań i doświadczeń.
Druga pozycja percepcyjna to punkt widzenia drugiej osoby. Polega to na „wcieleniu” się w skórę kogoś innego i spojrzenie na problem/sytuację/konflikt z jej perspektywy. Zastanów się jak ta osoba by się czuła? Co by było w tym momencie dla niej ważne, czego by potrzebowała? O czym byłaby przekonana? Wyobraź sobie, że jesteś tą osobą. Doświadcz tej sytuacji tak, jakbyś był właśnie nią. Umiejętność wchodzenia w tą pozycję percepcyjną pozwoli Ci poznać czym tak naprawdę jest empatia. Będziesz zdumiony, świat wygląda zupełnie inaczej, kiedy patrzymy na niego z tej perspektywy! Jeśli przykładowo kłóciłeś się z kimś i argumenty tej osoby wydawały Ci się dziwne i zupełnie irracjonalne, wcielając się w jej punkt widzenia zobaczysz, że teraz te argumenty są zupełnie normalne i sensowne. Zrozumiesz model świata tej osoby. A to jest klucz do budowania zdrowych, trwałych relacji.
Trzecia pozycja percepcyjna to pozycja obserwatora. Chodzi o to abyś tutaj był kimś zupełnie niezależnym, kimś kto nie jest związany w żaden sposób z tą sytuacją. Oznacza to wyjście zarówno poza siebie jak i poza cudzy pogląd. Jest to klucz do dostrzeżenia zależności między perspektywami obu stron konfliktu. Uwolnisz się w ten sposób od jakiegokolwiek wpływu emocjonalnego i będziesz wstanie dostrzec więcej. Gdy patrzysz przykładowo na konflikt między Tobą a inną osobą, wybierz sobie miejsce z boku- i stamtąd przyglądaj się Tobie i tej drugiej osobie. Słuchaj dokładnie co do siebie mówicie, jaka jest między wami relacja. Bądź niezależnym obserwatorem, punktem w przestrzeni, który nie ma nic wspólnego z tym konfliktem.
Chcę, abyś wiedział, że każda z tych pozycji jest ważna. Żadna nie jest bardziej istotna od innej. To, co jest istotne to umiejętność poruszania się między tymi pozycjami. Zapewne znasz osoby, które patrzą na świat tylko i wyłącznie ze swojego punktu widzenia. Takie osoby zachowują się niezwykle egoistycznie, nigdy nie patrząc na potrzeby drugiego człowieka. Natomiast ludzie, którzy cały czas przebywają w drugiej pozycji percepcyjnej są niezwykle podatni na wpływ, cały czas myśląc o tym co ktoś inny sobie pomyśli. Osoby, które większość czasu spędzają w trzeciej pozycji percepcyjnej, sprawiają wrażenie „oderwanych” od świata, nie odczuwających emocji. Dlatego warto jest znaleźć jakiś balans i umieć zmieniać swój punkt widzenia w zależności od sytuacji, sprawdzając jak ona wygląda z każdej pozycji percepcyjnej.
Będąc świadomy istnienia pozycji percepcyjnych i możliwości wcielania się w nie zyskujesz przewagę i znakomite narzędzie umysłowe. Istnieją jeszcze dwie pozycje percepcyjne- patrzenie z punktu widzenia systemu (zwracanie uwagi na zależności między różnymi elementami) a także z perspektywy wszechświata (czyli jak Twoje działania wpływają na cały świat), jednak o nich napiszę innym razem. Teraz chcę abyś skupił się na wypróbowaniu tych trzech podstawowych, bo to one dadzą Ci największą i najbardziej odczuwalną zmianę.
Gdzie możesz stosować pozycje percepcyjne?
Zastosowań tej koncepcji jest bardzo wiele. Poniżej podaję Ci kilka najciekawszych przykładów, tak abyś już od zaraz mógł to wypróbować.
1. Konflikty i kłótnie. Tutaj pozycje percepcyjne przydają się zdecydowanie najbardziej. Wcielając się w punkt widzenia drugiej osoby a potem niezależnego obserwatora w szybki sposób zrozumiesz z czego wynika konflikt i będziesz mógł szybko go rozwiązać. Gdy ja w ten sposób wykorzystuję drugą pozycję, często sobie myślę: „jak ja mogłem być tak ślepo zapatrzony tylko w swoje argumenty?”. Pozycje percepcyjne bardzo przydają się również w negocjacjach.
2. Kreatywne rozwiązywanie problemów. Zadaj sobie pytanie: „jak na to by spojrzał mój przyjaciel/mój rodzic/matematyk/prezydent kraju/ktokolwiek?”. Przyjmując każdy z tych punktów widzenia będziesz wynajdywał zupełnie nowe pomysły. Tyczy się to najrozmaitszych problemów życiowych a także chwil, gdy chcesz znajdować kreatywne rozwiązania tworząc jakiś projekt.
3. Tworzenie biznesu. Wciel się w punkt widzenia swojego klienta. Zastanów się czego on potrzebuje, co sobie myśli, jakie ma problemy. Gdy przykładowo chcesz założyć restauracje, idź do jakiejś knajpy jako klient. Cały czas obserwując, jak się zachowujesz jako klient- czego oczekujesz od miejsca, do którego idziesz. Zapisuj wszystkie swoje spostrzeżenia. Następnie wciel się w rolę obserwatora i zaobserwuj, jak wygląda proces sprzedaży. Jakie występują relacje między sprzedawcą a klientem.
4. Radzenie sobie z przeszłymi doświadczeniami. Jeśli masz jakieś wspomnienie, które wracając do Ciebie wpływa na Ciebie negatywnie, wróć do niego w wyobraźni i popatrz na nie z różnych perspektyw. Zauważysz, że to tylko Ty nadajesz tej sytuacji tak wielkie znaczenie i że z innego punktu widzenia nie wygląda to wcale tak źle.
5. Uczenie się nowych zachowań.Chcesz być bardziej pewny siebie? Przypomnij sobie sytuację gdy nie miałeś tego zasobu i popatrz na nią z różnych pozycji. Zaobserwuj czego Ci brakowało i jak musiałbyś się zachowywać, żeby ludzie Cię inaczej postrzegali. Teraz wyobraź sobie sytuację w przyszłości, kiedy chcesz się tak zachowywać. Patrz z różnych perspektyw, również z Twojej, gdy korzystasz z zasobu pewności siebie.
6. Występowanie przed ludźmi. Gdy ja prowadzę szkolenia, jeszcze przed rozpoczęciem siadam na różnych krzesłach przeznaczonych dla słuchaczy i obserwuję miejsce, w którym będę prowadził szkolenie. Wcielam się w perspektywę kogoś kto będzie mnie słuchał przez następnych kilka godzin i zauważam wiele nowych elementów, na które nigdy sam bym nie wpadł. W ten sposób znacznie lepiej jestem wstanie przygotować szkolenie.
7. Rozwój osobisty.Patrz na siebie z perspektywy różnych ludzi. Patrz na to kim jesteś, w którą stronę idziesz, jaką jesteś osobą w relacjach międzyludzkich. Notuj spostrzeżenia, zobaczysz, że będzie ich naprawdę dużo. Niektóre będą zaskakujące i być może normalną drogą wpadłbyś na nie dopiero za kilka miesięcy lub nawet lat. Potem spójrz na siebie jako niezależny obserwator i obserwuj swoje zachowania, działania i postępowanie.
Jest jeszcze wiele innych zastosowań pozycji percepcyjnych, sam odkryjesz pozostałe. Jest to świetne narzędzie i umiejętność, którą warto mieć. Odkąd używam różnych pozycji percepcyjnych dostrzegam wiele, wiele więcej.A to pozwala mi się znacznie szybciej rozwijać.
Perspektywy w praktyce
Poniżej przedstawiam Ci ćwiczenie, które na początek bardzo Ci pomoże korzystać z koncepcji zawartej w tym artykule. Gdy już się nauczysz jak dobrze wchodzić w różne punkty widzenia, będziesz mógł to robić automatycznie, po prostu zamykając oczy.Tak naprawdę umiesz to robić już teraz. Jednak jeśli chcesz, na początek możesz wspomóc się tym ćwiczeniem- z pewnością pomoże Ci ono doświadczyć czym są pozycje percepcyjne.
Postaw trzy krzesła w okręgu, tak jak na obrazku powyżej. Na każdym krześle możesz położyć kartkę z napisem „ja”, „druga osoba”, „obserwator”, jednak nie jest to konieczne. Teraz zidentyfikuj jakąś sytuację, do której chcesz wykorzystać pozycje percepcyjne. Może to być jakaś kłótnia, proces negocjowania, rozmowa kwalifikacyjna, lub zwykłe spotkanie z przyjaciółmi. Niech to będzie sytuacja, z której chcesz się czegoś nauczyć, wyciągnąć wnioski, lub chcesz ją zmienić. Teraz siadając kolejno na poszczególnych krzesłach (zaczynając od pierwszej pozycji percepcyjnej) przyjmuj różne punkty widzenia. W każdym miejscu zamykaj oczy i wyobrażaj sobie tą sytuację. Miej przy sobie coś do notowania aby zapisywać swoje spostrzeżenia.Zwracaj uwagę na swoją mowę ciała, na słowa których używasz, na przebieg całej sytuacji, na zachowanie innych osób.
Przestrzenne rozłożenie tych miejsc jest bardzo ważne, gdyż w pewien sposób daje to do zrozumienia Twojemu umysłowi, że są to różne punkty widzenia. Zobaczysz, że sama zmiana miejsca da Ci inną perspektywę. Krzeseł może być więcej, jeśli w danej sytuacji występuje więcej osób. Drugą pozycję percepcyjną możesz użyć w odniesieniu do większej ilości ludzi. Ćwiczenie to możesz wykorzystywać odnosząc się do sytuacji, które już miały miejsce w Twoim życiu ale również do sytuacji, które dopiero mają się wydarzyć.
Na tym właśnie polega NLP - na wzbogacaniu Twojego doświadczenia tak, abyś miał szerszą perspektywę i większy dostęp do swoich zasobów.Pozycje percepcyjne mogą się stać częścią Twojego sposobu patrzenia na świat, co z pewnością będzie sprzyjało Twojemu rozwojowi a także pozwoli łatwiej i przyjemniej żyć każdego dnia.
Wystarczy teorii, czas na praktykę. Chcesz zobaczyć, jak prawidłowo wykonać to ćwiczenie? Jest ono jednym z etapów naszego 10-dniowego kursu Sztuka rozwiązywania konfliktów i budowania trwałego porozumienia. Dzięki niemu nauczysz się kłócić z głową i wprowadzisz swoją komunikację na zupełnie nowy poziom. Kilkanaście minut dziennie + jedno video + jedno ćwiczenie coachingowe = umkiejętność, która zostanie z Tobą na całe życie.
Wypróbuj to jak najszybciej i daj znać w komentarzach, jakie są efekty!