Meta Model
Meta Model to filar lingwistycznej części neurolingwistycznego programowania. Opanowanie jego narzędzi pomoże nam usprawnić naszą komunikację z innymi, jak również umożliwi nam radzenie sobie z własnymi przekonaniami.
Na początku przybliżę Ci pojęcie meta modelu i założeń, które leżą u jego podstaw. Następnie zapoznasz się z najważniejszymi strukturami językowymi i pytaniami, za pomocą których możesz podważać ograniczające przekonania – zarówno swoje, jak i ludzi z którymi się komunikujesz.
Meta model to dzieło Richarda Bandlera i Johna Grindera. Przez kilka lat obserwowali i analizowali oni poczynania terapeutów, którzy byli świetni w swoich fachu. Na podstawie pracy Virginii Satir, Fritza Persla i Miltona Ericksona utworzyli lingwistyczny model pracy terapeutycznej, który pozwala na skuteczne rozwiązywanie problemów podczas terapii. Dokładny opis meta modelu został umieszczony w książce Struktura Magii Richarda Bandlera, która jednocześnie była jego pracą doktorską. Świetna lektura.
Aby zrozumieć czym jest meta model, warto zapoznać się z pojęciami struktury głębokiej i powierzchniowej, które w sposób uproszczony opisują tworzenie się mentalnych reprezentcacji doświadczenia.
Za pomocą zmysłów odbieramy ze świata surowy materiał – to, co widzimy, słyszymy, czujemy, smakujemy i wąchamy. Ta pełna informacja zmysłowa to struktura głęboka. Wszystko, co odbieramy ze świata zewnętrznego, bez umysłowej interpretacji.
Abyśmy mogli funkcjonować w otaczającym nas świecie musimy upraszczać ten surowy materiał, bo inaczej byśmy nie byli wstanie ogarnąć całości.
Język służy do reprezentowania naszego doświadczenia, a także do jego komunikowania. Za pomocą języka tworzymy mapy rzeczywistości i jest to przewaga, którą mamy nad innymi zwierzętami.
Nasza mapa rzeczywistości, czyli uproszczona wersja surowego doświadczenia, to właśnie struktura powierzchiowa. Na nią reagujemy codziennie. To nasze przekonania i myśli na temat otaczającej nas rzeczywistości.
Ludzie odnoszący sukcesy i cieszący się życiem potrafią czerpać ze świata w sposób bezpośredni. Nie rozcieńczają oni doświadczenia przepuszczając je przez filtry tego, czego „powinni“ doświadczyć lub czego spodziewają się doświadczyć.
Wiele osób idzie do kina na film z zestawem przekonań na jego temat. Utworzyły się one na podstawie zwiastunu lub opinii innych ludzi. Te filtry sprawiają, że odbierają oni ten film inaczej niż by odebrali, gdyby zobaczyli obraz bez tworzenia wstępnych założeń.
Na wielu różnych płaszczyznach naszego życia patrzymy na świat przez pryzmat całego zestawu generalizacji, zniekształceń i usunięć.
Meta model jest zestawem struktur lingwistycznych (głównie pytań), dzięki którym możemy uzyskać informacje, które zostały „ukryte“. Ukrywamy te informacje, bo wtedy łatwiej nam jest się komunikować z innymi – możemy przekazywać sobie uogólnione informacje. Niestety to wielokrotnie rodzi problemy, bo reagujemy na nieprawdziwe przekonania, które powstały w wyniku tworzenia ogólnego obrazu rzeczywistości.
Podczas tworzenia mapy rzeczywistości z surowego doświadczenia zachodzą trzy główne procesy: usunięcia, generalizacje i zniekształcenia. Każdy z tych procesów obdziera naszą komunikację z informacji, przez co trudniej jest nam się porozumieć i wzajemnie zrozumieć. Meta model może w tym przypadku pomóc.
W terapii czy coachingu stosuje się meta model, aby osoba, która chce rozwiązać problem mogła znowu doświadczyć struktury głębokiej, czyli pełnego opisu danej sytuacji. Reagowanie na uogólnione schematy myślowe może często być głównym, a nawet jedynym źródłem destruktywnych odczuć.
Usunięcia
Usunięcie to pomijanie informacji, które są istotne w danej sytuacji.
Proste usunięcie – wypowiadanie się na wysokim poziomie ogólności.
„Jestem rozczarowany“
Czym się rozczarowałeś? Co się wydarzyło? Czego oczekiwałeś?
Porównanie – usuwanie informacji, które są kluczowe w porównywaniu się.
„Oni są ode mnie lepsi“
Kto konkretnie? W czym są lepsi? W jaki sposób są lepsi?
Brak wskaźnika odniesienia – w wypowiedzi brakuje rzeczownika. Osoby zaangażowane w sytuację w ogóle nie zostali wymienieni.
„Grożono mi“
Kto Ci groził?
Nieokreślony wskaźnik odniesienia – osoby zaangażowane zostały wymienione w sposób ogólny.
„Oni mnie oszukują"
Kto Cię oszukuje? W jaki sposób Cię oszukują?
Nieokreślony czasownik
„Ona mnie tym zraniła“
Co dokładnie zrobiła? W jaki sposób Cię zraniła?
Zniekształcenia
Ten proces to zmiana znaczenia danej sytuacji lub zjawiska.
Nominalizacja – zmiana czasownika na rzeczownik, czyli uczynienie procesu pojedynczym wydarzeniem lub rzeczą.
„Mam doła“
W jaki sposób się dołujesz? (to pytanie przy okazji pomaga odzyskać odpowiedzialność za proces)
Przyczyna – skutek (jak A, to B) – wyjaśnienie jednej sytuacji inną, która nie ma z nią bezpośredniego związku przyczynowo – skutkowego.
„On mnie nie słucha, więc nie zależy mu na mnie.“
Nigdy Cię nie słucha? W jaki sposób jedno jest związane z drugim? Czy Ty zawsze go słuchasz?
Czytanie w myślach – wspieranie swojej wypowiedzi domysłami na temat myśli innych ludzi.
„Ona sądzi, że jestem beznadziejny.“
Skąd dokładnie to wiesz? Po czym to poznajesz?
Kompleksowy równoważnik (A = B)
„Święta bez śniegu są beznadziejne“
W jaki sposób jedno oznacza drugie?
Anonimowy autorytet – wspieranie stwierdzenia autorytetem, który nie został określony.
„Nie powinno się rozmawiać o tabu“
Według kogo? Kto tak mówi?
Generalizacje
Uogólnianie zjawisk i sytuacji, na podstawie pojedynczych lub kilku doświadczeń.
Liczebniki – zawsze, wszyscy, każdy, nikt, żaden.
„Wszyscy przedsiębiorcy zmagają się z płynnością finansową.“
Absolutnie wszyscy? Czy znasz wszystkich przedsiębiorców?
Operatory modalne – muszę, powinienem, nie mogę.
„Nie mogę na to pozwolić.“
Co stoi na przeszkodzie? Kto Ci nie pozwala? Co się stanie, jeśli na to pozwolisz?
Presupozycje – ukryte założenia.
„Zanim mnie ocenisz, pomyśl o tym jakim sam jesteś człowiekiem.“
Skąd założenie, że będę Cię oceniać?
Meta model
Dla mnie meta model zawsze był jedną z najważniejszych części całego NLP. Nauczyłem się go w takim stopniu, że stał się częścią mojej nieświadomej kompetencji – a więc używam go naturalnie, spontanicznie, wtedy, gdy jest mi to potrzebne. Na pewnym etapie dobre pytania przychodzą intuicyjnie. To bardzo przydatne narzędzie podczas sesji coachingowych.
Meta model jest jednym z podstawowych tematów w ramach programu większości praktyków NLP na rynku szkoleniowym. Jak dla mnie, jednym z ważniejszych. Ja uczyłem się meta modelu w GRMG, u Mateusza Grzesiaka na Praktyku NLP. Mateusz to świetny trener i mogę z czystym sumieniem polecić NLP w jego wydaniu.
Ważne, aby meta model stosować z umiarem i subtelnie. Ciągłe zadawanie celnych pytań dla niektórych może być niewygodne, bo nie wszyscy są gotowi obnażyć swoje myślenie i przyznać się do niedoskonałości tego myślenia. Meta model ma Ci służyć do poprawienia komunikacji, dlatego używaj go z umiarem i subtelnie. Zawsze zadbaj o raport z rozmówcą i wyczuj czy jest gotowy na rozmowę, która w pewnym stopniu może mieć charakter terapeutyczny.
Poćwicz meta model z kimś, kto również chce się go nauczyć. Zróbcie listę ograniczających przekonań i zadawajcie sobie pytania z meta modelu. W ten sposób szybko wejdzie Wam to w krew i będziecie wstanie intuicyjnie dobierać odpowiednie pytania.
Meta model to dość szeroki temat i jeśli chcesz go dokładnie przestudiować, zapoznaj się z książką „Struktura magii, część 1“ Richarda Bandlera.
Jeśli chcesz, abym dokładniej opisał którąś z lingwistycznych struktur meta modelu, daj znać w komentarzach.