15 filmów, które dają do myślenia
Dobry film sprawia, że wracasz do opowiedzianej w nim historii jeszcze długo po seansie. Prowokuje do przemyśleń i jest źródłem wielu refleksji. Czasami jest nawet bodźcem do zmiany spojrzenia na siebie i otaczający nas świat. Oto 15 filmów, które według mnie robią to wyjątkowo dobrze.
Lista, z którą się za chwilę zapoznasz, jest mocno subiektywna i na pewno bardzo niekompletna, ale jest… moja. Nie chciałem tworzyć zbyt obszernego zestawienia, bo sporo takich list znajdziesz w internecie. Moim celem było zebranie tych filmów, które zapadły mi w pamięć szczególnie.
Starałem się unikać tutaj tytułów każdemu znanych (Matrix, Requiem dla snu, Incepcja, Podziemny krąg, Memento, itp.) i postawiłem na te, które być może będą dla Ciebie czymś nowym.
Oto 15 filmów, które dają do myślenia (posortowane od najstarszych do najnowszych). Krótkie opisy filmów napisane kursywą pochodzą z serwisu Filmweb.
1. Stowarzyszenie Umarłych Poetów (1989)
“Charyzmatycznemu nauczycielowi języka angielskiego udaje się wpoić uczniom konserwatywnej szkoły dla chłopców miłość do poezji i zasadę "carpe diem".”
Jeden z najlepszych filmów, jakie miałem okazję obejrzeć. Świetna rola Robina Williamsa, który wciela się w rolę wyjątkowego nauczyciela. Za jej pomocą pokazuje, jak uczyć życia z pasją, wyrywając się z ograniczających ram szkolnej rzeczywistości.
2. Przebudzenia (1990)
“Oparta na prawdziwych wydarzeniach opowieść o lekarzu, który za pomocą eksperymentalnego leku przywracał do świadomości pogrążonych w śpiączce pacjentów.”
3. 7 lat w Tybecie (1997)
“Austriacki himalaista, Heinrich Harrer, wyrusza na kolejną wyprawę, lecz z powodu wybuchu wojny nie może powrócić do domu. Podczas przymusowego pobytu w Tybecie poznaje młodego Dalajlamę.”
4. Oczy szeroko zamknięte (1999)
“Po szokującym wyznaniu żony lekarz William wychodzi z domu, rozpoczynając nocną eskapadę pełną okazji do zdrady.“
Ostatni film Stanleya Kubricka, geniusza w swoim fachu. Oprócz niezwykle interesującej i tajemniczej historii, dokonuje on głębokiej analizy psychologicznej głównych bohaterów. Rozwikłanie sensu filmu może być niełatwym orzechem do zgryzienia, ale późniejsza lektura rozmaitych interpretacji tego dzieła jest równie fascynująca, co sam seans.
5. Donnie Darko (2001)
“Donnie Darko, uważany za nastolatka z zaburzeniami osobowości, spotyka Franka - tajemniczą postać w kostiumie królika, która zaczyna manipulować jego życiem.”
Mój numer jeden ze szkolnych lat. Oglądałem go dobre kilka razy, wraz z wersją reżyserską, której DVD leży dumnie w mojej szafie. Niesamowita historia, świetna gra aktorska i wyjątkowy klimat. Mocno daje do myślenia i pozostaje w pamięci na długo.
6. Waking Life (2001)
“Mężczyzna próbuje dowiedzieć się, czym są i czemu służą marzenia senne, rozważając różne teorie na ich temat.”
Animowany film oparty o długie, fascynujące dialogi pewnego młodzieńca z różnymi napotkanymi ludźmi. Cały film jest utrzymany w atmosferze snu. Rozmowy w filmie dotykają najróżniejszych tematów - granica między jawą a snem, ludzki umysł, ewolucja, filozofia, życie i śmierć. Waking Life i teorie przedstawione w tym filmie z pewnością pobudzą Cię do długich refleksji nad przeróżnymi pasjonującymi koncepcjami na temat naszego życia.
7. Solaris (2002)
“Ekranizacja powieści Stanisława Lema opowiadająca o wpływie planety Solaris na załogę stacji kosmicznej.”
8. Equlibrium (2002)
“W futurystycznym państwie Libria ludzie biorą lek eliminujący zdolność odczuwania. Pewnego dnia jeden z odpowiedzialnych za przestrzeganie prawa kleryków nie zażywa swojej dawki leku, co odmienia jego życie.”
Zastanawiałeś się kiedyś nad tym, jak wyglądałby świat, gdybyśmy nie odczuwali emocji? W tej futurystycznej wizji "idealnego" państwa nie ma wojen, dyskryminacji ani morderstw, ale nie ma też miłości, indywidualizmu, śmiechu i zachwytu.
9. Źródło (2006)
“Mężczyzna, pragnąc zatrzymać przy sobie ukochaną osobę, poszukuje Drzewa Życia.”
Piękny obraz o życiu i śmierci, cierpieniu, rozwoju ludzkiej świadomości i akceptacji przemijania. Pełen symboli, świetnych ujęć i ciekawych dialogów.
10. W pogoni za szczęściem (2006)
“Film oparty na faktach. Chris, samotny ojciec pozbawiony domu, stara się mimo przeciwności losu o posadę w biurze maklerskim.”
Jeśli chcesz wiedzieć, co to znaczy być naprawdę upartym w dążeniu do realizacji swoich celów, obejrzyj ten film.
11. Wszystko za życie (2007)
“Christopher kończy studia, ale zamiast poświęcić się karierze zawodowej, wyrusza autostopem w kierunku Alaski.”
Piękny film o powrocie do natury. Główny bohater ucieka od swojego dotychczasowego, pełnego cierpienia życia i wybiera pełną wyzwań przygodę.
12. Samsara (2011)
“Drugi film reżysera "Baraki" to dokumentalna podróż przez najpiękniejsze zakątki 25 krajów na całym świecie z muzyką Lisy Gerrard i Dead Can Dance.”
Samsara to uczta dla oczu i uszu. Polecam oglądać ten film na dużym ekranie i z dobrymi głośnikami. Zachwycające zdjęcia. Oprócz miejsc, które zapierają dech w piersi, w Samsarze zobaczysz sceny ukazujące cienie naszej cywilizacji. Wiele z nich daje mocno do myślenia i nie pozwala o sobie zapomnieć na długo. Bardzo polecam również poprzedni film tego reżysera pod tytułem "Baraka".
13. Nietykalni (2011)
“Sparaliżowany milioner zatrudnia do opieki młodego chłopaka z przedmieścia, który właśnie wyszedł z więzienia.”
Pełny dobrej i pozytywnej energii film o tym, jak niepełnosprawni mogą odnaleźć szczęście i radość w codziennym życiu.
14. Atlas chmur (2012)
“Film oparty na epopei Davida Mitchella. Opowiada o postaciach z różnych epok i zakątków świata, których decyzje i czyny mają duży wpływ na teraźniejszość, przyszłość i przeszłość naszej planety.”
Film rodzeństwa Wachowskich, twórców Matrixa, co powinno mówić samo za siebie. Epicki obraz z wieloma przeplatającymi się wątkami, od starożytności po daleką przyszłość.
15. Ona (2013)
“Samotny pisarz zapoznaje się z nowo zakupionym systemem operacyjnym, który ma zaspokoić wszystkie jego potrzeby.”
O tym, jakie miejsce w naszym życiu może zająć w przyszłości sztuczna inteligencja, a także o miłości i samotności.
Korzystając z okazji chciałbym się podzielić z Tobą kilkoma przemyśleniami i wskazówkami na temat oglądania filmów. Być może niektóre z nich wzbogacą i urozmaicą Twoje filmowe seanse.
Różnorodność filmów
Większość tego, co jest nam podsuwane pod nos to produkcje Hollywood, najważniejszego ośrodka amerykańskiej kinematografii. Nie twierdzę, że nie powstają tam dobre filmy, jednak większość z nich to tylko rozrywkowa papka dla mas. Zachęcam Cię do otworzenia się na produkcje z innych stron świata. To okazja do poznania nowych kultur, odmiennych perspektyw i innych sposobów na opowiadanie historii.
Sięgaj też do starszych filmów. Nigdy nie wpadnij w pułapkę myślenia, że stare filmy są już przestarzałe i nie warto ich oglądać. Wiele filmów nakręconych kilkadziesiąt lat temu bije na głowę nowe produkcje.
Jak szukać takich filmów? W internecie znajdziesz dziesiątki list zbierających najlepsze filmy w danej kategorii. Oto kilka z nich:
- 50 najlepszych filmów z całego świata
- 87 najlepszych filmów europejskich z lat 1990 - 2013
- Listy najlepszych filmów z poszczególnych krajów Europy
Młodzi twórcy
Wraz z coraz szerszą dostępnością sprzętu do tworzenia filmów jak grzyby po deszczu wyrastają młode talenty, które swoją twórczością mogą zawstydzić nawet najlepszych reżyserów. Powstają też platformy, dzięki którym za niewielkie pieniądze można poznać taką alternatywną twórczość. Przykładowo, na platformie Vimeo on demand za ok. 15-20 zł (dostęp online przez kilka dni) można obejrzeć wiele fascynujących, krótko- lub pełnometrażowych produkcji. Za 40-50 zł można sobie taki film pobrać na dysk i mieć go "na zawsze".
Kilka godnych uwagi propozycji:
- Wingmen - film dokumentalny o trzech śmiałkach szukających najpiękniejszych miejsc na świecie do uprawiania tzw. "base jumping";
- Tashi and the monk - inspirujący film o mnichu buddyjskim, który pomaga dzieciom wyjść z biedy i żyć w wolności do bycia sobą;
- Run Free - prawdziwa historia amerykańskiej legendy biegania, Caballo Blanco;
- An honest liar - dokument o światowej sławy iluzjoniście, który paradoksalnie jest wrogiem kłamstwa i odkrywa fałsz cudownych uzdrowicieli i innych kłamstw, na które nabierają się ludzie.
Wszystkie wymienione propozycje to filmy dokumentalne, ale można tam znaleźć również wiele fabularnych perełek, które zdobywały liczne nagrody na ogólnoświatowych festiwalach.
Zwiastuny psują zabawę
Wiem wiem, oglądanie zwiastunów jest niezwykle kuszące i przyjemne. Jednak być może już zauważyłeś, że duża ich część zdradza połowę, jeśli nie większość fabuły. Nie ma nic, co psuje zabawę z oglądania filmu jak poznanie choćby części całej historii. Zasada jest prosta - im mniej wiesz, tym więcej Cię zaskoczy.
Jeśli mam wątpliwości co do danego filmu i chcę tylko zobaczyć klimat, w jakim jest nagrany - oglądam pierwsze kilkanaście lub kilkadziesiąt sekund zwiastunu i to zwykle mi wystarczy, aby wiedzieć czy chcę go obejrzeć.
Oryginalna ścieżka dźwiękowa
Oglądanie filmów z lektorem jest wygodne. Jednak uważam, że jest to obdzieranie filmu z tego, co najcenniejsze. Filmy z lektorem mają wyciszoną oryginalną ścieżkę dźwiękową. Muzyka, głosy bohaterów i wszelkie inne dźwięki są więc tylko w tle. To wielka strata, bo przecież to właśnie w głosach bohaterów są emocje, które tak bardzo wpływają na nasz odbiór całej historii. Głos (nawet dobrego) lektora jest niestety najczęściej płaski i jednostajny i nie jest w stanie oddać wszystkich barw tego, co przeżywa postać.
Jedyną korzyścią z oglądania filmów z lektorem jest to, że nie musisz skupiać się na czytaniu napisów, dzięki czemu możesz swobodniej podziwiać obraz.
Zadbaj też o jakość filmów, które oglądasz. Zdecydowanie lepiej jest zapłacić parę złotych za płytę DVD z wypożyczalni, niż pobierać film z internetu w kiepskiej jakości (choć to pewnie nie jest już takim problemem jak kiedyś). Nie mogę zrozumieć ludzi, którzy oglądają filmy na małych ekranach z beznadziejnym dźwiękiem. Oczywiście nie musisz mieć od razu kina domowego, ale wielkość obrazu i jakość dźwięku mają ogromny wpływ na Twój odbiór filmu. Jeśli często oglądasz filmy, rozważ zakup rzutnika, podłącz komputer do telewizora kablem HDMI, lub wybieraj się częściej do kina.
Dobre kino?
Od jakiegoś czasu podchodzę do filmów z dużą ostrożnością. To chyba dlatego, że stałem się wyczulony na filmy, które “ryją banię” (w negatywnym tego stwierdzenia znaczeniu). Hollywood zalewa nas falą filmów pełnych agresji, które kształtują destrukcyjne postawy i promują niezdrowe wartości. Czy tego chcemy czy nie, filmy wpływają na nasze myślenie i jeśli oglądasz wszystko, co zostanie Ci podsunięte pod nos - bądź świadom tego, że Twoja psychika nie pozostanie na to obojętna. Oczywiście lubię czasami obejrzeć dobry film akcji, który zaskakuje i trzyma w napięciu. Jednak ładowanie do swojej głowy samych filmów o wojnach, detektywach, seryjnych mordercach i innych takich może w znaczący sposób wpłynąć na to, jak będziesz postrzegał otaczającą Cię rzeczywistość.
Według mnie nie wystarczy, aby film czy serial miał świetny scenariusz, ciekawą fabułę, dobrych aktorów i ładną muzykę. Inteligentny film może wciąż promować szkodliwe postawy, głupie przekonania i puste wartości. Dlatego trzeba sobie zadać pytanie - jakie wartości, postawy i przekonania wzmacnia we mnie to, co oglądam? Przykładowo, bardzo lubiłem i nadal dobrze wspominam serial Dexter. To świetny serial o seryjnym mordercy, który zabijał tylko i wyłącznie… seryjnych morderców. Jest gościem, który “czyni dobro” i szybko zyskuje dużą sympatię widzów, co bardzo ułatwia utożsamianie się z nim.
Jednak każdy odcinek jest przepełniony krwią, której przelewające się litry znieczulają odbiorcę na zabijanie i wyrządzanie ludziom krzywdy. Wielu z Was pewnie stwierdzi, że przesadzam, ale ja jestem przekonany, że nasza psychika nie pozostaje obojętna na ciągłe wsadzanie sobie takich rzeczy do głowy. Zwróć uwagę na to, jak ogromna część tworzonych obecnie obrazów jest przepełniona przemocą, agresją, wojnami, katastrofami. Gdy będziesz oglądać taki film następnym razem, zwróć uwagę na to, jak się po nim czujesz.
Zrobienie filmu kryminalnego, który jednocześnie jest inteligentny i nie wspiera głupich i szkodliwych postaw jest z pewnością sztuką. Ale jest to możliwe. Dobrym przykładem może być doskonały według mnie serial Miasteczko Twin Peaks (z 1990 roku), który skończyłem oglądać dosłownie parę dni temu. Co prawda głównym wątkiem jest tam zabójstwo dziewczyny i śmierć jest nieodłączną częścią całej historii, ale postawy i wartości głównych bohaterów świadczą o ich mądrości i zdrowym spojrzeniu na rzeczywistość. Kto oglądał, ten wie jak świadomą i sympatyczną osobą była postać agenta Dale’a Coopera.
Kina studyjne
Zawsze ubolewałem nad tym, że w obecnych czasach tworzonych jest tak mało dobrych, inteligentnych i wartościowych filmów. Byłem przekonany, że dobre czasy kina już dawno minęły i że czekają nas już tylko same premiery pustych i głupawych produkcji. Byłem jednak w dużym błędzie. Moje podejście się zmieniło jak za dotknięciem magicznej różdżki, gdy tylko odkryłem małe kina studyjne.
Można w nich trafić na mało popularne i jednocześnie doskonałe filmy, które nigdy nie trafią do multiplexów. Nie są to kasowe hity skierowane do mas - i całe szczęście. Często można tam trafić na perełki, które pozostają w pamięci na długo. Na co dzień mieszkam w Poznaniu i mamy tutaj kilka takich kin: Muza, Charlie Monroe, Bułgarska 19, Rialto, Apollo. Sprawdź małe kina w swoim mieście i zobacz, co grają w najbliższych dniach.
Podziel się w komentarzach swoimi przemyśleniami na temat filmów. Jaki gatunek jest Twoim ulubionym? Jakie filmy dały Tobie do myślenia? Co jest dla Ciebie ważne, gdy oglądasz film?