Wszyscy mamy traumę, czyli skąd się biorą nasze problemy?
Trauma ma wiele odmian i jestem zdania, że jakaś jej forma jest w każdym z nas. Dlatego spotkanie się w 4 oczy ze swoją przeszłością jest nieuniknionym etapem na drodze do rozwiązania problemów, których doświadczamy w teraźniejszości. Skąd tak naprawdę bierze się trauma i jak możemy zapobiec jej powstawaniu?
Odkąd szkolę się w obszarze psychoterapii i prowadzę sesje wyłącznie w nurcie terapii IFS, nie mogę wyjść z podziwu, jak wiele tego, co się dzieje w naszym codziennym życiu, ma swoje źródło w przeszłości.
Oczywiście zawsze wiedziałem, jak ważne w rozwoju emocjonalnym dziecka jest dzieciństwo i zdaję sobie sprawę z tego, że nie odkrywam tym Ameryki. Mam jednak wrażenie, że stosunkowo mała część społeczeństwa jest świadoma, jak duża część tego, kim jesteśmy dzisiaj, jest bezpośrednim efektem dziesiątek wydarzeń i sytuacji, których doświadczyliśmy kiedyś.
Myślę też, że wielu z nas żyje w przekonaniu “trauma mnie nie dotyczy”, co w większości sytuacji jest myśleniem błędnym i zniechęcającym do spojrzenia z ciekawością w swoją przeszłość.
W moim gabinecie wielokrotnie spotykałem się z sytuacją, w której ludzie nie mający historii dotkliwej czy ciężkiej traumy docierali do mogłoby się wydawać prostych i niewiele znaczących wydarzeń z dzieciństwa, które pozostawiały po sobie wyraźny ślad w psychice. Każdy taki ślad, będąc niezagojoną raną emocjonalną, wpływa na nas nawet wtedy, gdy już dawno zapomnieliśmy o trudnej sytuacji (w przypadku, gdy doświadczyliśmy traumy jako płód lub niemowlę, pomimo braku wspomnienia w formie obrazu czy zwięzłej narracji na temat tego, co się wydarzyło, nasze ciało doskonale pamięta emocje związane z danym wydarzeniem).
Gdy zacząłem tego doświadczać również podczas mojej własnej terapii, nie mogłem przejść obok tego obojętnie (przeczytaj więcej o tym, dlaczego poszedłem na psychoterapię). Ku mojemu zaskoczeniu, najróżniejsze trudności w życiu teraźniejszym - perfekcjonizm, pracoholizm, nieśmiałość - miały swoje źródło w sytuacjach, których nie nazwałbym “traumatycznymi” i o których już dawno temu zapomniałem.
- Podczas jednej z sesji przypomniałem sobie sytuację, w której dostałem niemały ochrzan od taty, bo podpaliłem wysuszoną trawę u sąsiada, gdy bawiłem się na ogrodzie (ogień rozprzestrzenił się w kilkanaście sekund i pożar domu sąsiada był całkiem blisko).
- Innym razem dotarłem do wspomnienia, w którym wróciłem ze szkoły z “4” po sprawdzianie z matematyki i jedyne, co usłyszałem to “dlaczego nie 5?”. Zrodziło się wtedy we mnie uczucie bycia wciąż “niewystarczająco dobrym”.
- Dobrze pamiętam też moment, w którym sięgnąłem po wspomnienie jednego z pierwszych, wakacyjnych obozów, na którym wręcz umierałem z tęsknoty i poczucia samotności, gdy wylądowałem w pokoju z chłopakami, którzy mnie nie polubili i przy których czułem się “inny”.
- Odkryłem też w sobie wspomnienie ze szkoły podstawowej, w którym jeden z moich “kolegów” wymyślił na mnie nieprzyjemne przezwisko, z którego głośno korzystał gdy tylko miał taką okazję.
I choć moi rodzice mieli w sobie mnóstwo miłości i uważam, że zrobili cudowną robotę w wychowywaniu mnie (za co będę wdzięczny do końca życia), nie byli w stanie uniknąć sytuacji, które pozostawiły w mojej psychice trwały ślad na lata. Czasami dlatego, że nie mieli zielonego pojęcia, że coś odbiorę w taki, a nie inny sposób, a czasami dlatego, że po prostu nie było ich cały czas przy mnie. Każde dziecko przeżywa stresujące chwile od czasu do czasu i choćbyśmy nie wiem jak bardzo chcieli uchronić przed tym nasze pociechy, nie mamy na to wpływu.
Im bardziej zacząłem rozumieć, jak moje własne, mniej lub bardziej trudne wydarzenia z przeszłości ukształtowały moją osobowość, tym bardziej tematyka traumy zaczęła mnie fascynować. Po odbytym niedawno szkoleniu “Trauma & Neuroscience” (w którym miałem okazję uczestniczyć ucząc się terapii IFS w Wielkiej Brytanii), postanowiłem podzielić się swoimi przemyśleniami na temat traumy na blogu.
Jak powstaje trauma?
Zrozumienie tego, że traumy nie da się uniknąć, jest ważne niezależnie od tego, czy patrzymy na to z perspektywy dziecka, z perspektywy rodzica wychowującego dzieci, czy z perspektywy dorosłego, który nosi w sobie emocjonalne rany. Dotyczy to każdego z nas.
Dobra wiadomość jest taka, że gdy zrozumiemy czym jest i jak naprawdę tworzy się trauma, nie będziemy wcale mieli potrzeby takich sytuacji za wszelką cenę unikać - ponieważ to nie wydarzenie, ale to, co się po nim dzieje, ma kluczowy wpływ na powstanie emocjonalnej rany.
Większość ludzi myśli, że mechanizm jest prosty - doświadczasz czegoś trudnego, raniącego, traumatycznego w dzieciństwie, i pozostawia to po sobie swój ślad. Ślad, który towarzyszy Ci mniej lub bardziej w codziennym życiu.
Okazuje się, że nie do końca tak jest. Samo traumatyczne lub po prostu trudne doświadczenie nie jest powodem, dla którego zmagamy się z uciążliwymi emocjami w dorosłym życiu.
Tak naprawdę to sposób, w jaki radzimy sobie z tym doświadczeniem już po fakcie, ma największe znaczenie.
Wyobraźmy sobie dwa scenariusze. Adam i Artur to dwójka wymyślonych przeze mnie dzieci w wieku 12 lat, które znalazły się w identycznej sytuacji. Każdy w swojej czasoprzestrzeni, budzi się w nocy i słyszy kłótnię rodziców. Pełen strachu, idzie zobaczyć, co się dzieje. Zagląda w szparę w drzwiach od sypialni rodziców i widzi, jak tata uderza matkę i wyzywa ją okropnymi przekleństwami.
Adam
Adam, przerażony, z płaczem ucieka do swojego pokoju. Po jakimś czasie, gdy już jest to dla niej możliwe, mama do niego przychodzi, przytula go, tłumaczy mu co się stało, przyjmuje jego emocje i pozwala mu się wypłakać. Daje mu swoją opiekę i swoje ciepło, choć jej samej nie jest łatwo z tym, co się wydarzyło. Adam ma możliwość “przetrawienia” i zintegrowania trudnego doświadczenia. Po jakimś czasie uspokaja się. Ma w sobie zrozumienie i jest w stanie nadać sens swoim emocjom.
Artur
Artur, również przerażony, też z płaczem ucieka do swojego pokoju. Gdy mama do niego przychodzi, neguje całą sytuację - mówi, że nic się nie stało. Powtarza, żeby nie płakał, bo nie ma do tego powodów. Że ma się natychmiast uspokoić i nie zachowywać się jak dziecko. Każe mu w ten sposób wyprzeć wszystko to, co ono teraz czuje. Zanegować emocje, które się w nim pojawiły. Efektem tego jest zamrożenie emocji w ciele - zamknięcie ich w piwnicy podświadomości, gdzie przez następne lata będą dawały o sobie znać. Artur nie rozumie, co się wydarzyło i nie jest w stanie nadać tej sytuacji sensu.
W przypadku Adama nie ma mowy o doświadczeniu, które będzie wpływać na niego w dorosłym życiu (oczywiście może wpływać na jego przekonania, ale ta konkretna sytuacja nie stworzy głębokiego, niewyleczonego zranienia).
W przypadku Artura mamy do czynienia z traumą - i choć z perspektywy dorosłego możemy pomyśleć - są gorsze rzeczy, których może doświadczyć dziecko - dla niego, w jego świecie, takie wydarzenie jest czymś przerażającym. Jeśli nie będzie mogło zaakceptować swoich emocji, wyrazić ich, dać im odpowiedniej przestrzeni - będzie to coś, z czym zostanie na lata.
Podobnie może być w sytuacji, w której nastolatka zostanie boleśnie zostawiona przez chłopaka, z którym chodziła przez ostatnie kilka miesięcy (i który zdecydował się na wejście w bliższą relację z jej koleżanką). Łatwo sobie wyobrazić scenariusz, w którym rodzice, słysząc to, z lekkim uśmiechem na twarzy zlekceważą emocje swojej córki, podsumowując to zdaniem w stylu “Ach ta młodzieńcza miłość. Wszystko dopiero przed tobą, nie przejmuj się czymś takim.” Dla dziewczyny, dla której właśnie cały świat się zawalił, takie nie-wysłuchanie i niezrozumienie może przyczynić się do tego, że uczucie odrzucenia zostanie w niej na długie lata, głęboko zakopane w podświadomości.
Jak to możliwe, że wszystkie te emocje zamrażają się w naszym ciele na tak długo? Trauma jest energią, która w momencie trudnego przeżycia została zmobilizowana w naszym ciele, aby pomóc nam przetrwać. Jeśli nie została odpowiednio rozładowana od razu po stresującym wydarzeniu, zostanie uwięziona w naszym organizmie, szukając swojego ujścia.
Z punktu widzenia neuronauk - gdy nasza normalna reakcja na traumatyczne wydarzenie jest powstrzymana, nasz prymitywny (gadzi) mózg, również długo po tej sytuacji nie przestaje wydzielać hormonów stresu. To ogranicza aktywność naszej kory przedczołowej, utrzymując nasz myślący mózg w trybie “offline”. W takiej sytuacji jądro migdałowate i układ limbiczny (układy odpowiedzialne za emocje) rządzą naszym życiem. Trauma jest więc procesem, w ramach którego nasze ciało wciąż broni się przed zagrożeniem, które miało miejsce w dalekiej przeszłości.
Między innymi z tego powodu coraz więcej mówi się o tym, że modele psychoterapii oparte na czysto “racjonalnym” podejściu nie są wystarczająco skuteczne w leczeniu traumy (przykładem jest terapia kognitywno-behawioralna - więcej o tym, dlaczego nie jest to najlepszy wybór w przypadku traumy przeczytasz tutaj i tutaj). Samo uświadomienie sobie i zrozumienie trudnych doświadczeń, choć często jest pomocne, nie wystarczy, aby nasze ciało uwolniło się od uwięzionych w nim napięć.
Wychowanie bez traumy nie jest możliwe
Gdy patrzymy na traumę trochę szerzej niż tylko jako te najbardziej dotkliwe, tragiczne doświadczenia (takie jak śmierć rodziców, gwałt, trudne rozstanie), musimy przyznać się przed sobą - przyczynianie się rodziców do tworzenia się mniejszych lub większych zranień w dziecięcej psychice jest NIEUNIKNIONE. Nie da się wychować dziecka, które nie będzie trzymało w sobie jakiegoś rodzaju traumy (tak samo, jak nie da się uniknąć tego, że dziecko od czasu do czasu wróci do domu z bolesnym siniakiem na swoim ciele).
Nie zdziwiłbym się, gdyby właśnie teraz te części Ciebie, które tak bardzo nie chcą być źródłem cierpienia (tym bardziej swoich własnych dzieci) I które tak bardzo starają się być idealnymi rodzicami, protestowały teraz i krzyczały w Twojej głowie o tym, jakie to ten Michał wypisuje bzdury. To w pełni zrozumiałe. Być może myślisz, że nigdy nie zrobiłeś swojemu dziecku nic, co mogłoby w jakikolwiek sposób pozostawić po sobie trwały ślad.
Jednocześnie, zachęcam Cię do otworzenia się na tą prawdę, ponieważ gdy już ją przetrawisz, da Ci ona naprawdę dużo spokoju.
Rzecz w tym, że nie jesteś w stanie przewidzieć, co pozostawi ślad w psychice Twojego dziecka. Nie masz na to wpływu, ponieważ dziecięca psychika rządzi się swoimi prawami i również wtedy, gdy to, co robisz robisz z wielkiej miłości, Twoje dziecko może to zrozumieć w zupełnie inny sposób, czując się odrzucone, niechciane, pominięte… może poczuć całą masę różnych rzeczy, o których nigdy w życiu byś nie pomyślał.
Być może chcąc, aby Twoja córka nauczyła się dbać o innych, kilkukrotnie poprosisz ją, aby podzieliła się ze swoją siostrą prezentem, który dostała z jakiejś okazji. Ona natomiast poczuła, że nie zasługuje, aby mieć cokolwiek tylko dla siebie.
Być może chcąc zmotywować swojego syna będziesz oszczędny w pochwałach, powtarzając mu, że stać go na więcej. On natomiast poczuł, że nie poradzi sobie w życiu, bo ciągle robi coś niewystarczająco dobrze.
Wystarczy, że Twoje dziecko usłyszy jakąś raniącą ocenę z Twoich ust, będzie świadkiem jakiejś kłótni, zostanie samo na 20 minut pod sklepem, zostanie krytycznie oceniona przez nauczyciela przy całej klasie - każda z tych sytuacji może pozostawić po sobie ślad, który będzie źródłem rozmaitych blokad i trudności w jego dorosłym życiu. I to nie muszą być rany widoczne na pierwszy rzut oka - najczęściej są to głęboko ukryte emocje, od których uciekamy za pomocą najróżniejszych strategii i mechanizmów obronnych.
Biorąc to wszystko pod uwagę, zapraszam Cię do zaakceptowania faktu, że choćbyś nie wiem jak bardzo się starał tego nie robić, wpływasz i będziesz wpływać na swoje dzieci również w taki, nie zawsze pożądany przez Ciebie sposób. Więcej o traumie i rodzicielskie bez krytykowania, przeczytasz w moim nowym artykule.
Empatyczny świadek
Dobra wiadomość jest taka, że nawet jeśli w życiu naszego dziecka pojawią się emocjonalne rany, wciąż mamy bezpośredni wpływ na to, czy i jak się one zagoją. Wszystko zależy od tego, jak potraktujemy emocje, które pojawiają się w efekcie konkretnego wydarzenia. Dopiero to zadecyduje o tym, na ile świeża rana się zagoi. Może być ona bowiem zamrożoną w ciele traumą, która będzie decydować o jego osobowości przez całe życie, lub dawno zapomnianym, nic nie znaczącym emocjonalnie wspomnieniem.
Peter Levine, autor Somatic Experiencing (metoda leczenia traumy poprzez pracę z ciałem) powiedział, że…
"Trauma to nie to, co nam się przytrafia, ale to, co trzymamy w środku, gdy brakuje nam empatycznego świadka."
Innymi słowy, trauma to cierpienie w izolacji. Dlatego jeśli chcesz, aby emocjonalna rana, której doznało Twoje dziecko, naturalnie się zagoiło, przede wszystkim - bądź przy nim i pozwól mu na czucie tego, co czuje. Bądź empatycznym świadkiem tego, co się dzieje w wewnętrznym świecie Twojego dziecka. Przyjmij z otwartymi ramionami wszystkie jego emocje i nie neguj jego doświadczenia. Pozwól mu się wypłakać, pozwól mu na złość, pozwól mu na smutek. Wszystko to jest naturalną reakcją na trudne doświadczenie i te emocje potrzebują bezpiecznej przestrzeni, w której mogą zostać swobodnie wyrażone.
Twoim zadaniem jest zadbać o taką przestrzeń dla swojego dziecka. Nie mów mu, że jego uczucia są niepotrzebne lub nie na miejscu. Powiedz, że rozumiesz, że się tak czuje i że rozumiesz, dlaczego się tak czuje. Powiedz mu, że to jest w porządku się tak czuć. Że może być tak długo smutny, jak tylko zechce. Nie próbuj tego stanu zmienić na siłę.
Zdaję sobie sprawę z tego, że to nie jest łatwe. Każdy rodzic ma wbudowaną chęć uwalniania swoich dzieci od emocjonalnego bólu w trybie natychmiastowym. Jednak dokładnie tak jak z raną po oparzeniu - choć nie wygląda ona ładnie i nie z pewnością przysparza dziecku wiele bólu, nie jesteśmy w stanie przyspieszyć procesu gojenia i jedyne co możemy zrobić, to odpowiednio ją opatrzyć, zapewniając tej ranie dobre środowisko, dzięki któremu proces gojenia będzie mógł przebiegać bez przeszkód. Podobnie jest z psychiką - ona doskonale wie, jak dojść do zdrowia, potrzebuje ku temu tylko odpowiednich warunków.
Wszyscy nosimy w sobie traumę
Zostawmy kwestię rodzicielstwa, ponieważ niezależnie od tego, czy masz dzieci, czy nie, Ty również nosisz w sobie traumy.
Jeśli przeczytawszy te słowa budzi się w Tobie sprzeciw, daj sobie chwilę, zanim zanegujesz to, co chcę Ci przekazać. Nie mam na myśli tutaj bowiem dużych, ciężkich traum, które zwykle rozumiemy mówiąc słowo “trauma”. Mam na myśli wszystkie te sytuacje, które w świecie dziecka, na tamtym etapie jego życia, były dla niego na tyle trudne, że nie umiało ono sobie samodzielnie poradzić z emocjami, które były tej sytuacji konsekwencją.
W psychologii nazywamy to traumą typu II, określanej czasem mianem traumy relacyjnej. Zaliczają się do niej takie sytuacje jak nadużycia fizyczne (np. bycie uderzanym, nawet w mało dotkliwy sposób), przemoc psychiczna, czyli nadużycia emocjonalne (np. zawstydzanie, wyśmiewanie, groźby słowne, karanie), molestowanie lub nadużycia seksualne, jak również emocjonalne zaniedbanie (np. obojętność na emocje dziecka).
Dochodzą do tego traumy międzypokoleniowe. Nawet, jeśli nasze dzieciństwo było sterylnie czyste od stresujących sytuacji, większość z nas nosi w sobie traumy naszych przodków. Kilkadziesiąt lat po II wojnie światowej odkryto, że wnukowie i wnuczki osób, które przetrwały Holokaust, szukają pomocy psychiatrycznej 3 razy częściej od swoich rówieśników. Odpowiedzialne są za to odziedziczone zmiany epigenetyczne, czyli zmiany ekspresji naszych genów (które zachodzą znacznie szybciej, niż powolna ewolucja zapisu DNA).
Wygląda więc na to, że Twoje problemy mogą mieć swoje źródło w czasie, w którym jeszcze nawet Cię nie było na tym świecie.
A skoro mowa o traumach międzypokoleniowych, to nie zapomnijmy również o traumach prenatalnych. Wszystko, co się przytrafiło Twojej mamie, gdy jeszcze byłeś, lub byłaś w brzuchu, miało na Ciebie bezpośredni wpływ. Gdy ja miałem 4 miesiące, mojej mamie umarł tata. Była z nim bardzo blisko i to wydarzenie było dla niej czymś absolutnie tragicznym (tym bardziej, że była to śmierć, na którą nie była ona przygotowana). Choć nie byłem jeszcze wtedy na świecie, ta trauma jest również czymś, co wpływa na moje życie i nad czym pracuję podczas mojej psychoterapii.
Pracowałem również z kobietą, która na pewnym etapie terapii dotarła do głęboko zakopanego uczucia bycia “niechcianą”. W wyobraźni przyszedł do niej obraz małego płodu i po kilku chwilach nawiązała kontakt z tym przejmującym i niezwykle trudnym uczuciem. Nagle zrozumiała, dlaczego się tak czuje. Kilka lat temu dowiedziała się od rodziców, że była “wpadką” i że jej rodzice bardzo bali się mieć dziecko i mieli dużo wątpliwości względem tej ciąży.
Niejednokrotnie w mojej pracy z klientami docieraliśmy do mogłoby się wydawać prozaicznych sytuacji z przeszłości, które pozostawiły po sobie trwały ślad. Nie jestem w stanie zliczyć, ile razy zaraz po sesji usłyszałem słowa w stylu - “Nie spodziewałem się, że tamta sytuacja miała na mnie tak duży wpływ.” Oczywiście, że miała, i oczywiście, że się nie spodziewałeś. To zupełnie naturalne, że nie jesteśmy tego świadomi przez te wszystkie lata naszego życia.
Dzieje się tak dlatego, że gdy (tak jak w przypadku Artura) nasze emocje nie zostały przyjęte z otwartymi ramionami (lub gdy sami nie umieliśmy ich do siebie przyjąć, bo zostaliśmy nauczeni braku akceptacji dla trudnych uczuć), te emocje nie zostały wyrażone, uwolnione, uspokojone. Żyją więc w nas dalej, zamrożone w naszym ciele.
To ładunek energetyczny, który stale szuka swojego ujścia. Te części naszej osobowości, które noszą emocjonalne ciężary, pragną zostać zauważone i usłyszane. Dają więc o sobie znać na najróżniejsze sposoby. Czasami zupełnie bez powodu, w ciągu dnia, możemy poczuć się zalani smutkiem, żalem lub poczuciem winy - to wszystko emocje, które nadal w nas żyją, bo kiedyś zostały potraktowane jako coś złego - coś, co należy w sobie stłumić.
Nasza psychika nie może pozwolić na to, abyśmy każdego dnia doświadczali tych wszystkich emocji. Nie bylibyśmy w stanie normalnie funkcjonować. Dlatego w momencie powstania traumy do straży zostały powołane inne części naszej osobowości - takie, które nas przed nimi chronią. Ich zadaniem jest tłumienie i negowanie trudnych emocji - trzymanie ich w ryzach:
- Czasami jest to wewnętrzny perfekcjonista, który robi wszystko, aby nie doświadczyć uczucia odrzucenia (gdy ktoś negatywnie oceni moją pracę).
- Czasami jest to wewnętrzny pracoholik, który chce jak najwięcej osiągnąć, aby nie doświadczyć uczucia bezwartościowości (gdy odniosę porażkę).
- Czasami jest to nieśmiała część osobowości, która stroni od wchodzenia w głębsze relacje, bo boi się ponownego zranienia, gdy otworzy swoje serce na drugiego człowieka.
Jeśli takich zranień mamy więcej, nasze mechanizmy obronne zaczynają dominować nasze życie wewnętrzne. Czasami do tego stopnia, że jesteśmy zupełnie odcięci od naszych emocji. U niektórych objawia się to jako postawa skrajnie racjonalna, u innych jako chroniczne uczucie obojętności na wszystko, co się dzieje. Wszystko zależy od tego, jakich strategii radzenia sobie z bólem emocjonalnym nauczyliśmy się w ciągu naszego życia.
Jeśli nasze mechanizmy obronne nie radzą sobie z ogromnym ładunkiem trudnych uczuć, które w sobie nosimy, wtedy do pracy zostają powołane te części nas, których celem jest przynoszenie nam ulgi i łagodzenie tego bólu. W ten sposób powstają rozmaite uzależnienia, dzięki którym choćby na chwilę jesteśmy w stanie poczuć się dobrze. Od alkoholu, przez narkotyki, hazard czy słodycze, aż po media społecznościowe i seks - wszystko to może być dla nas ucieczką przed wypływającym na powierzchnię bólem, który jest w nas nadal aktywny.
Traumy, jakich doświadczyliśmy w przeszłości w dużej mierze determinują to, jaką w życiu dorosłym mamy osobowość. Oczywiście dobra wiadomość jest taka, że uzdrawianie traum uwalnia nas od tych aspektów naszej osobowości, które stały się dla nas niewygodne i które zwykle chcemy w sobie zmienić.
Nasze emocjonalne rany z dzieciństwa są często tak dobrze zakopane, że zupełnie tracimy do nich świadomy dostęp. Zapominamy o tym, że coś takiego się w ogóle wydarzyło. Psychoterapia jest okazją do zanurkowania w siebie na tyle głęboko, aby było możliwe wyłowienie tych doświadczeń i przejście przez proces wewnętrznego uzdrawiania.
Besser Van Der Kolk (profesor psychiatrii i dyrektor medyczny “The Trauma Center” w Bostonie) w swojej (świetnej!) książce “Strach ucieleśniony. Mózg, umysł i ciało w terapii traumy” napisał:
“Tak długo, jak utrzymujesz przed sobą sekrety i wypierasz informacje, prowadzisz ze sobą wojnę… Kluczową kwestią jest pozwolenie sobie na uświadomienie sobie tego, co już wiesz. To wymaga ogromnej odwagi.”
Daj sobie to, czego Ci zabrakło kiedyś
Każdy z nas ma rany, które nie nie spotkały się z takim przyjęciem i zaopiekowaniem, z jakim powinny się spotkać.
Co możemy zrobić, aby je uleczyć? Podczas pracy z psychoterapeutą możesz dać sobie wszystko to, czego kiedyś Ci zabrakło w trudnej sytuacji (przeczytaj więcej o tym, czym jest psychoterapia jak wybrać dla siebie odpowiednią metodę). Możesz zajrzeć do swojej przeszłości i zaopiekować się swoimi własnymi emocjami - dać im zrozumienie i współczucie, dać im swoją obecność i przyjąć je z szeroko otwartymi ramionami. To, co nie zagoiło się kiedyś, wciąż może się zagoić. Już sama relacja terapeutyczna dostarczy Ci tego, czego kiedyś mogło Ci zabraknąć. Dla wielu z nas bycie głęboko wysłuchanym i zaakceptowanym jest doświadczeniem, którego nigdy nie mieliśmy jak byliśmy mali.
Wspomniany wyżej Bessel Van Der Kolk również pisze o tym w swojej książce:
“Badania z zakresu neuronauk pokazują, że jedynym sposobem na zmianę tego, jak się czujemy jest stawanie się świadomym naszego wewnętrznego doświadczenia i uczenie się tego, jak zaprzyjaźnić się ze wszystkim, co się dzieje w środku nas.”
Pierwszym krokiem do tego, aby to w ogóle było możliwe - jest zrozumienie, że wszyscy, bez wyjątku, nosimy w sobie takie rany. Dlatego choćbyś nie wiem jak bardzo wzbraniał się przed zajrzeniem w siebie - żeby poradzić sobie z tym, co dla Ciebie trudne w teraźniejszości, w większości przypadków będziesz musiał spotkać się z tymi zapomnianymi emocjami i częściami swojej osobowości, tak aby w końcu puścić je wolno.
Jeszcze kilka lat temu byłem przekonany do tego, że abyśmy mogli wieść szczęśliwe i świadome życie, wcale nie musimy “grzebać w swojej przeszłości”. Dzisiaj wiem, że ta podróż w czasie jest nie tylko wartościowa, ale w większości przypadków wręcz konieczna, jeśli chcemy uwolnić się od ciążących nam napięć i emocji. Co więcej, taka podróż może być również okazją do dokonania nieco głębszej, wewnętrznej przemiany, nie tylko na poziomie czysto “mentalnym”, ale również na poziomie duchowym. Psychoterapia jest dla wielu okazją ponownego zdefiniowania tego, “kim jestem” oraz jakie jest moje miejsce na tym świecie i jaki ma to wszystko dla mnie sens.
To zrozumienie w dość znaczący sposób wpłynęło na to, jak postrzegam swoją misję w tym świecie. Do tej pory skupiałem się na tym, że aby “uzdrowić” nasze zagubione społeczeństwo, musimy dokonać rewolucji w tym, jak rozumiemy i budujemy edukację. Zmiana edukacji nadal jest jednym z moich priorytetów, ale teraz wiem, że to za mało. Potrzebujemy również rewolucji w psychoterapii. Potrzebujemy poradzić sobie z mitami na temat terapii, uświadomić społeczeństwo o wadze i ważności tej metody radzenia sobie z naszymi trudnościami oraz promować i tworzyć nowe metody pomocy terapeutycznej.
W następnych artykułach na temat traumy napiszę więc więcej o tym, jak wpływa ona na naszą psychikę i nasze ciało, napiszę też o kryzysie opieki zdrowia psychicznego na świecie oraz o kilku innowacyjnych, wciąż mało powszechnych formach i metodach leczenia traumy.
Na koniec chciałbym podzielić się z Tobą optymistyczną wizją wspomnianego już wcześniej Peter’a Levine:
“Doszedłem do wniosku, że istoty ludzkie rodzą się z wrodzoną zdolnością do zwyciężenia traumy. Wierzę, że trauma jest nie tylko uleczalna, ale również że proces leczenia może być katalizatorem dla głębokiego przebudzenia - portalem otwierającym nas na emocjonalną i prawdziwie duchową transformację. Nie mam wątpliwości, że jako jednostki, rodziny, społeczności i nawet narody, mamy zdolność nauczenia się jak uzdrawiać i zapobiegać większości zniszczeniom, które czyni trauma. Robiąc to, możemy znacząco zwiększyć naszą zdolność do osiągania zarówno indywidualnych, jak i kolektywnych marzeń.”
Napisz w komentarzach, jakie odczucia są w Tobie po przeczytaniu tego artykułu i czy odnajdujesz w sobie wydarzenia z przeszłości, którym warto byłoby się przyjrzeć bliżej.