Pewność siebie
Pewność siebie to stan, w którym czujesz się dobrze we własnej skórze. To akceptowanie siebie wraz z całym zestawem niedoskonałości. To wspieranie i docenianie tego, kim jesteśmy. Jedno z najważniejszych zadań w rozwoju osobistym. Jak się za to zabrać?
Prawidłowe zrozumienie pojęcia pewności siebie a także pojęć z nim związanych jest podstawą pracy nad pewnością siebie. Większość ludzi ma bardzo mglisty obraz tego czym jest poczucie własnej wartości, samoocena, samoakceptacja, itp. W wielu książkach i na wielu portalach te pojęcia są mylone i używane zamiennie, co wprowadza zamęt i nie daje jasnego obrazu na temat tego, jak pracować nad pewnością siebie.
W tym artykule nie podam Ci konkretnych rozwiązań czy ćwiczeń na pewność siebie. Takie artykuły już się pojawiały na tym blogu i poniżej na pewno się do nich odniosę. Potraktuj ten tekst raczej jako mapę ukazującą całokształt procesu pracy nad pewnością siebie. Dowiesz się tutaj w jakie elementy pracy nad sobą warto się zaangażować, aby cegiełka po cegiełce budować naturalną, autentyczną pewność siebie.
Pobierz 21-dniowy Program Poszerzania Strefy Komfortu i zwiększ pewność siebie
Czym pewność siebie nie jest?
Arogancją, wywyższaniem się, przekonaniem “jestem lepszy”, traktowaniem innych bez życzliwości. Takie postawy są często mylone z pewnością siebie, a osoby, które dokonują takiej błędnej oceny tworzą w sobie podświadomą blokadę w dążeniu do pewności siebie. Jest w nich pewna część, która (bardzo słusznie) nie chce stać się aroganckim chamem, a skoro w ich rozumieniu arogancja = pewność siebie to sami siebie blokują na drodze do osiągnięcia pewności siebie.
Pewność siebie nie jest też zupełnym brakiem strachu czy wątpliwości wobec siebie. Osoby pewne siebie po prostu umieją działać pomimo tego strachu. Pewność siebie nie jest więc tym wymarzonym stanem niczym nie skrępowanej odwagi, dzięki któremu jesteś gotów przekonać wszystkich do wszystkiego, zrealizować każdy cel, uratować cały świat. Wyobrażanie sobie pewności siebie w ten sposób paradoksalnie utrudnia Ci jej osiągnięcie, bo podświadomie wiemy, że to nie jest możliwe.
Czym zatem jest pewność siebie?
Nie ma jednoznacznej definicji pewności siebie. Dlatego poniżej wymieniam 4 jej najważniejsze filary, które z mojej pespektywy określają pewność siebie w kompletny i wyczerpujący sposób:
1. Czucie się dobrze we własnej skórze (nie tylko na płaszczyźnie fizycznej, ale ogólnie - czucie się dobrze jako ja). Innymi słowy - pozytywna ocena siebie, lubienie samego siebie, zdrowa relacja z samym sobą.
2. Traktowanie siebie jako wartościową osobę (co jest podstawą poczucia własnej wartości). Dostrzeganie własnych zalet i talentów. Docenianie ich, cieszenie się nimi i umiejętność mówienia o nich bez fałszywej skromności.
3. Wyrozumiałość wobec siebie. Umiejętność wybaczania sobie swoich błędów. Akceptowania swoich wad i niedoskonałości (świadomość, że ma je każdy z nas).
4. Umiejętność działania pomimo strachu i wątpliwości, które w nas są. Umiejętność wychodzenia poza własną strefę komfortu. Umiejętność radzenia sobie z wyzwaniami codziennego życia.
Oczywiście do definicji pewności siebie można by dodać jeszcze kilka elementów, takich jak np. naturalność i autentyczność w grupie ludzi. Z doświadczenia jednak wiem, że to przychodzi samo, gdy 4 wyżej wspomniane warunki są spełnione.
Z pewnością siebie są bezpośrednio związane pojęcia samooceny, poczucia własnej wartości i samoakceptacji. Sprawdźmy, czego dotyczy każde z nich.
Samoocena
W psychologii samoocena jest opisywana jako ogólna ocena swojej własnej wartości. To również ogólne podejście do samego siebie. Może być negatywne lub pozytywne. Samoocena obejmuje różne przekonania na własny temat, m.in. ocenę własnych zachowań, emocji, postaw, wyglądu zewnętrznego.
Znany psycholog Philip Zimbardo w swojej książce „Psychologia i Życie” definiuje samoocenę jako uogólnioną ocenę własnego Ja.
Psychoterapeuta Nathaniel Branden zdefiniował samoocenę jako “doświadczenie bycia kompetentnym w radzeniu sobie z podstawowymi wyzwaniami życia i zasługiwania na szczęście.”
O tym, jak oceniać siebie w zdrowy i konstruktywny sposób napisałem artykuł Samoocena.
Poczucie własnej wartości
W języku angielskim pojęcie poczucia własnej wartości (self-worth) jest traktowane jako synonim samooceny (self-esteem).
W języku polskim pojęcie to zaczyna się od słowa “poczucie”, co wskazuje na sferę doświadczania i odczuwania emocji. Poczucie własnej wartości jest więc stanem psychicznym, podczas gdy samoocena postawą wobec siebie, oceną samego siebie.
Tak samo, jak uczucie złości wynika z myśli “On nie powinien był mnie obrażać”, tak samo stan poczucia wartości wynika bezpośrednio z oceny własnej wartości. Są to więc pojęcia silnie ze sobą związane i na bardziej ogólnym poziomie mogą być traktowane jako synonimy.
Podstawą poczucia własnej wartości i zdrowej samooceny jest przekonanie o własnej wartości, czyli myśli “Ja jestem wartościowy”. Jeśli masz dzieci, to postaw sobie za długoterminowy cel pielęgnowanie u swojej pociechy właśnie tego przekonania - to jeden z najważniejszych fundamentów zdrowej psychiki.
Oceniając własną wartość zostaliśmy nauczeni opierania tej oceny o rzeczy materialne, zewnętrzne (zarobki, liczba znajomych, samochody, gadżety, certyfikaty i kwalifikacje, pozycja społeczna, itp.). W artykule Poczucie własnej wartości piszę o tym, dlaczego jest to pułapka i jak się uwolnić od opierania swojej wartości na rzeczach zewnętrznych.
Samoakceptacja
Samoakceptacja to bycie pogodzonym ze sobą, niezależnie od tego, kim jesteśmy i jacy jesteśmy. To brak wygórowanych, nierealnych oczekiwań wobec siebie. To skupianie się na sobie i docenianie siebie takiego jakim się jest, zamiast skupianie się na wyidealizowanym obrazie siebie.
Samoakceptacja wynika z bycia wyrozumiałym wobec siebie. Aby być wyrozumiałym, trzeba siebie rozumieć. Trzeba znać motywy swoich działań, podłoże swoich reakcji i zachowań, swoje myśli i emocje. Gdy wiemy dlaczego jesteśmy tacy, jacy jesteśmy - wtedy siebie rozumiemy. Gdybyśmy nie rozumieli dlaczego np. mamy słomiany zapał ucząc się gry na gitarze, moglibyśmy oceniać siebie negatywnie (to pewnie dlatego, że jestem zwykłym leniem).
Jeśli znamy siebie i wiemy, że gitara to nie to, na myśl o czym serce nam bije szybciej, jesteśmy wobec siebie wyrozumiali - i nie oceniamy się negatywnie za ten słomiany zapał. Dlatego obserwacja samego siebie, która prowadzi do zrozumienia siebie, jest podstawą samoakceptacji.
Trochę więcej o istocie samoakceptacji przeczytasz w artykule Sztuka samoakceptacji.
O rozwijaniu w sobie samoakceptacji stworzyłem również praktyczny 10-dniowy kurs, podczas którego: zrozumiesz, jakie części Ciebie uniemożliwiając Ci zaakceptowanie siebie w pełni, przyjrzysz się im i nauczysz się radzić sobie z sytuacjami, w których ktoś Cię nie akceptuje. Kurs Samoakceptacja to proces, dzięki któremu polubisz cechy, których dotąd nie akceptowałeś i prawdziwie siebie pokochasz.
Jak stać się pewnym siebie?
Sposobów pracy nad pewnością siebie jest wiele. Poniżej opisuję różne drogi, które będą dla Ciebie dobre lub nie, w zależności od miejsca, w którym teraz jesteś.
Nie proponuję tu konkretnych rozwiązań, ale raczej ogólne kierunki. Chcę dać ci pełen obraz tego, w jaki sposób możesz pracować nad swoją pewnością siebie. Nie wszystkie drogi będą ci potrzebne. Jestem jednak pewien, że znajdziesz tutaj to, czego szukasz. Po przeczytaniu poniższych punktów zadaj sobie pytanie: “Czego potrzebuję najbardziej?”. Następnie dokonaj wyboru i skieruj całą swoją uwagę na rozwój tego obszaru.
1. Dbaj o siebie. Traktuj siebie jako kogoś ważnego i wartościowego. Wiesz, jak dobrzy przyjaciele siebie wzajemnie traktują? Życzliwość, zaufanie, szacunek, wsparcie, motywowanie, wyrozumiałość... Traktuj siebie samego dokładnie w ten sam sposób. Dbaj o siebie również w bardziej praktycznym rozumieniu tego pojęcia - realizuj swoje potrzeby, takie jak potrzeba zabawy, odpoczynku, spędzania czasu z bliskimi, zdrowego odżywiania, itp.
2. Odejdź od opierania samooceny na czynnikach zewnętrznych (co inni o mnie myślą, jakie mam oceny, ile zarabiam, ile mam rzeczy materialnych, ile mam znajomych, jaki jest mój wygląd zewnętrzny). Zamiast tego, opieraj samoocenę na czynnikach wewnętrznych (jaki jest mój system moralny, co jest dla mnie ważne, kim chcę zostać, jakie są moje cele, jaka jest moja misja życiowa). Chodzi o to, abyś nie pozwolił na uzależnianie swojego poczucia własnej wartości od czegoś, co od Ciebie nie zależy, bo wtedy może się ono zawalić w każdej chwili.
3. Buduj poczucie własnej wartości. Szukaj w swoim życiu tych momentów, kiedy coś Ci wychodzi. Rób listy rzeczy, które świadczą o Twojej wartości. Wzmacniaj i wspieraj siebie. Zapisuj swoje sukcesy (zwłaszcza te małe, bo ich jest więcej i są bardziej “Twoje”, niż wielkie sukcesy widziane oczami wszystkich wokół) i ciągle sobie o nich przypominaj. Zbuduj silne przekonanie o tym, że jesteś wartościowym człowiekiem i naucz się doceniać siebie.
4. Pracuj nad akceptacją własnych wad i niedoskonałości. Wszyscy je mamy, ale nie wszyscy je lubimy. Aby nauczyć się samoakceptacji obserwuj siebie, swoje zachowania, myśli i emocje. Naucz się siebie. Dowiedz się dlaczego zachowujesz się tak, a nie inaczej. Z czego to wynika? Jakie myśli, przekonania i emocje leżą u podstaw Twoich działań? Zrozum siebie, a będziesz wobec siebie bardziej wyrozumiały. Ważne jest też, abyś uświadomił sobie, że brak akceptacji nie jest dobrym motywatorem do zmiany (popularne przekonanie “Jak siebie zaakceptuję, to przestanie mi zależeć na rozwoju osobistym”), ale największym hamulcem rozwoju i życia pełnią życia. Naucz się mieć dystans do siebie i śmiej się ze swoich niedoskonałości (tak, jak robi to Madonna).
“Śmieję się z siebie. Nie biorę siebie zupełnie na serio. Myślę, że to jest kolejna cecha, której ludzie powinni się trzymać… musisz się śmiać, zwłaszcza z siebie.”
5. Zwiększaj swoje kompetencje. Gdy zaczynałem pracę jako coach, nie mając jeszcze odpowiedniego doświadczenia, czułem się niepewnie. Teraz, po kilku latach, dzięki kompetencji, którą zdobyłem - czuję się pewnie i swobodnie w swojej pracy. Kompetencja jest podstawą pewności siebie w odniesieniu do konkretnych obszarów życia. Jeśli brakuje Ci pewności siebie w relacjach, daj sobie kilka miesięcy na zgłębienie tematu relacji i naucz się komunikacji interpersonalnej od A do Z.
Tak jak wspomniałem na początku tego artykułu, zaproponowałem tutaj ogólną mapę, na bazie której możesz oprzeć swoją dalszą edukację i rozwój w temacie pewności siebie. Z pewnością nie warto zatrzymywać się w tym momencie. Pełna i kompletna wiedza na temat tego, jak funkcjonuje nasza psychika w kontekście samooceny czy poczucia własnej wartości to najlepszy sposób, aby zbudować trwałe fundamenty naturalnej pewności siebie.
Napisz w komentarzach, która droga pracy nad pewnością siebie jest Ci aktualnie najbardziej potrzebna i co planujesz zrobić, aby nią pójść.
Zapraszam Cię również do przeczytania najpopularniejszego artykułu na tym blogu, który zebrał ponad 300 komentarzy: Jak zwiększyć swoją pewność siebie. Znajdziesz tam kilka dodatkowych pomysłów (praca z przekonaniami, poszerzanie strefy komfortu) na pracę z pewnością siebie. Lektura komentarzy również może być bardzo uświadamiająca i motywująca.
Kochaj siebie, bądź dla siebie dobry i bądź dla siebie najlepszym wsparciem.
Życzę Ci dużo wewnętrznej mocy :-)
PS. Większość ludzi w jakimś stopniu zmaga się ze zbyt niską pewnością siebie. Jednak nie każdy z nas potrafi się do tego przyznać i wśród Twoich znajomych z pewnością są takie osoby.
Dlatego udostępnij proszę ten artykuł, aby skorzystało z niego jak najwięcej osób. Możesz to zrobić klikając, na któryś z poniższych przycisków: